Tunlai chu tawng lehlin (English - Mizo) lampang, ka thianpa leh ka unaupa, Lalduhawma Hnamte (Atea) nen kan buaipui nasa hle mai a. Mizo tawng, kan tawng ni si, mahse kan thiamloh zia kan inhre chhuak uarh uarh mai. Thil eng eng emaw lehlin tur kan dawng ve a, mahse kan hun neihloh leh buai luat avangin kan kawmchhak nula (senior?) T. Zothansangi’n kan sem thenin min pui hlauh mai a, a lawmawm takzet a ni.
Mizo tawng hmang theuh theuh kan tawngkam bungraw hman a in anglo lutuk hian maktihna, nuih tihzatna leh engber hi nge dik ang tihnain ka rilru a luah nasa riau maia. Thu leh hla emaw, tawngkam, inbiakna ah hian a eng ber hi nge dik ang tih hriatthiam a har ngei mai. Tawng, inbiakna (communication) leh zaizira inbiakna (Sign language) hi ziak leh aw leh kutzaizir atanga kan inhriatthiam tawnna tura Khuanu lo ruatsa chu a ni tih kan hre theuh anga. Zaizir pawhin nise kan thil sawi tum emaw, kan thil inhriattir tum in hlanchhawnna a ni mai a. Mahse, Mizo tawng hi a sawi emaw, a ziahlamah hian a eng hi nge dik ber tih hi ngaihtuah fe tham a awmin ka hria. A bikin thu leh hla hi I ngaihtuah chiang ta ila. Tawngkam leh thuziak dan hi hun a kal zel angin a danglam chho ve zel a. Tunlai technology (sms, internet etc etc) sang tak kan hman ho hian kan tawng (Mizo tawng) hi a ti hmelhem nge a ti hausa tih hi in chhut ve ngai em aw? Thil pakhat chu, keini Mizote’n tawng, ziaka kan dah theih nachhan chu sap (English) ho vang liau liau a ni a, sawi tam a ngai lo. Mahse, thuziak leh tawngkamah hian sawisel a, “A engber hi nge sawisel tur leh a engber hi nge dik?,” tih min chhang thei an awm chuan ka lawm ngawt ang. Thil (Thu leh hla, tawngkam) in millo, inhmehlo leh in phaman lo leh awmze neilo lutuk chu a awm na meuh mai. Awle! kan hawrawp min siamsak/phuahsak tute zinga a lar zualte thu leh hla hi in enchhin ta ila. William Shakespeare a thu, Sonnet no IV leh XII a a line thenkhatte hi in en chhin phawt teh ang;
IV-“Unthrifty loveliness, why dost thou spend
Upon thy self thy beauty's legacy?
Nature's bequest gives nothing, but doth lend,
And being frank she lends to those are free……..,”
XIV- Not from the stars do I my judgement pluck;
And yet methinks I have Astronomy,
But not to tell of good or evil luck,
Of plagues, of dearths, or seasons' quality; tiin a ziak a. Tunlai (Third generation world lyrics), Marshall Mathers a.k.a. Eminem- a thu leh hla tlemte in en leh teh ang.
INFINITE (Album “Infinite’)
Ayo, my pen and paper cause a chain reaction
To get your brain relaxing, a zany acting maniac in action
A brainiac in fact son, you mainly lack attraction
You look insanely whack when just a fraction of my tracks spun
My rhyming skills got you climbing hills………………..
Heng ho hi a nihdan ang chiah chiah hian let dawn ta ila, a thui emaw, grammatical and punctuation error kan siam nual ka ring. An thil ziahah hian grammatically in hmaih an nei teuh tih keini ang mi mawl tan pawh a hriat theih a ni. Mahse, zalenna hi thu leh hla ziah/phuah chungchangah hi chuan a awm ka tilo theilo. Kan Kristian hla hmasa ber (KHB-104) “Isua vana a om a; Khawvela zuk-lokal a” (Upa Tlanghmingthanga K, Ex-Synod Music Instructor ziahdan) tih hi kan sa a, kan sawisel lemlo bawk a. Mahse a thu hi a dikvek tiin kan pawm ngam em? Kan Mizo hla neih hmasa zinga mi, “Pi biakin lo chhang ang che, Pu biakan lo chhang ang che,” tih te hi a dik kan ti dawn nge diklo kan ti dawn?
Hun in her dan a zir hian kan tawngkam, thuziak leh inbiakna (communication) hi a lo danglam ve thei a nih dawn hi tiin ka rilru kan siam ve ta ringawt mai a. Tunlai kan Cell Phone hmanga SMS inthawndan hi chu thuhran nise, ziak a, a bu a kan dah dawn a nih chuan uluk a ngai viauin ka hria a. Chutih rual chuan kan Mizo tawng phuahdan, ziakdan leh kan tawngkam hman dan ah hian a eng ber hi nge dik tih hi keimaha ka chhiar leh kalo zawn ve thin tawhna ah ka la hrechhuak zo lo tlat mai a. Kan veng chhunga mithiam leh miril kan neih te hian veiken-ah neiin, zirtirna mipui te tana pe tur hian tan la lehzual se ka va ti tak em!...