Kan rama Association hrang hrang sangthum chuang awm zinga Mizo zawng zawng huap p^wl awmchhun chu YMA hi a ni. Kristian missionary-te leh ringtu hmasaten an lo din, p^wl ropui leh zahawm hi Mizote t^n rohlu a tling a ni. YMA mamawh lo khawpa hausa leh milian an awm theiin ka ring lo. Amite hmanga Pathian in a din a nih miau avangin nang leh kei tel lo pawh hian a kal mup mup zêl ang. Politics chirh intheh tawnna boruakin a tihchhiat kan phal tur a ni lova, eng party leh p^wl mah an inrawlh kan phal tûr a ni hek lo. He p^wl zahawm hruaitu apiang di a dintu hian a phatsan ng^i lova, a hruai zêl \hin a ni.
He p^wl hian he ram leh hnam tan hian agenda pawimawh tak a nei a, chu chu a chhe lai siam\hat a ni. Kan khawtlang nunah nunze m^wi chauh ni lo, chhiatpui tham nunze m^wi lo a awm ve tlat avangin, a m^wi lai inzirtir uar a, a chhe lai siam\hat hna kan thawh a ngai a, chumi thawk theitu chu YMA memberte kan ni.
October ni 11,2011 zing dar 8 velah Baptist kohhran nu pahnih, Lungsen ami leh Lunglei ami inthlahrung takin an lo lêng a. Ka lu chunga kut nghatin rei tak an \awng\ai a, an \awng\ai zawh chuan "Aizawlah kal ula, mi 3 hnenah ka thuchah hi an beng bul ngeiah va hrilh rawh u", Pathian in min ti a, 3 zinga pakhat chu Central YMA President hi i ni. Pathian thuchah chu 'he ram hian tuna vei thama a ngaih loh, hnawksak tham leh ngaihmawh thama a ngaih lohte hi ala chhiatpui ngei d^wn a, chumi vêng tur leh he hnam tungding tur hian YMA hi hmanraw pawimawh in ni, inti chak ula, he ram leh hnam chhan tur hian ding tlat ang che u' tiin an thu dawn chu min rawn hrilh a ni. Chaw ka eitir d^wn a, a upa zawk, (kum 65 vel) chuan chaw a b^r thei ta lo. A lu chunga kut nghata \awng\ai turin min ti a. "Lalpa, ka pîte hi i rawn tirh nge, tu tirh nge ka hre lo, nasa taka i hming lamin an au si che a, thudik min hriattir ta che" tiin ka \awng\ai ve a, nilêng in ka rilru-ah an awm a, kan ram dinhmun nen inmilin ka hre ve tlat a, ka ringhlel lo.
Kan ram leh hnamah hian a \ha lam tam tak a awm a, a \hate chuan a chhe lama min hnuh dawn loh avangin a chhe lamin a chhe leh zuala min hruai zel loh nan leh \an lak a \ul si zia kan hriat chian theih nan tun hunah hian a thim z^wngin ngaihtuahna kan hmang a ni. Kan ngaih leh kan mamawh avanga kan koh luh ni lo, Tuikukho hi kan zingah an awm rei ve ta hle mai. Hnam sual leh huaisen tak an ni ngai lova, mizote min zah a, keini pawh hian kan l^wm riau-a, fiamthu-ah Tuikuk thufing kan nei \euh mai. Hruaitu tl^ktl^i lo an neih t^k avanga mahni inbum chawp a kan ram tlan chhuahsan, lo luh leh duh si, chhuanlam eng eng emaw siam chawpa harsatna siam reng an ni a, min zah ta lo hle mai. R^wng tak taka 20 chuang min thah tawh hnu pawha kan la ngawi reng hi (i) Pathian thu kan ^wih êm v^ng nge? (ii) Kan hlauh v^ng nge? (iii) N^ kan tih loh v^ng nge ? (iv) Kan ngaihsam v^ng? Rilru tina êm êm \hintu chu a vun v^r leh a vun h^ng, kan rama Burma mite chanchin zir chianga lo kal \hinten YMA te min k^wm tel ziah a, thil \ha lo rawn tawlh luh chingte kan huat thu leh \ha taka awmte chunga kan ngilneihzia kan sawi \hin chunga Mizote (abiktakin YMA te) nasa taka an demthu an ram an thlen hnu a an sawi/ziak leh \hin hi a ni. Tunhnu-ah thudik kan hrilh awih lova, an d^wt sawi an pawm z^wk a nih chuan hêngho hi lo kawm chi ni tawh lovah kei chuan ka ngai. Ram hausate laka tl^ktlum duh av^nga kan \hatna haidera, d^wt phuah chawp hmanga min hêk sim thei lo khawchhak mikhual ch^mreite leh rawn lehl^ng \hinte hian Mizoram hi hrehawm an ti a, sual min ti a nih takzet chuan chhuahna d^r kan vuak hma hian thlawk chhuak rang teh se.
Kan Conference thurêl bawhzuiin kan rama hnamdang dan lo leh phalna nei lova sumd^wngte fimkhur takin kan endik a, Vai tumah kan hau lova, an bungrua engmah kan khawih lo chungin "YMA ten Vai d^wr an suasam, kut an thlak" ti-a d^wt hmanga inti lung^wi lo chawpin September ni 19,2011 khan Mizote d^wta min puhtu Vai p^wl hrang hrang 35 laiin Silchar-ah kawng an zawh a nih kha. Kan chêt dan hrechiangtu an mi leh sa, Aizawla awmten thudik an hrilh chungin an ^wih duh lo. An sum hn^r kan ni chungin kan lakah \hat an tum thei lova, \hatna rêng an nei duh lo. Min tihnawktute beih nan hian Nuchhimi chhungten Hmuichukchuridûni-nu chunga phuba an l^k dan kha i entawn ang u.
Mizo nunze mawi hrang hrangte uar taka inzirtir thar zêl tur te, kan khawtlang nuna a chhe lai siam\hat hna \hahnemngai taka thawk tur leh hnam dangten tihchhiat tuma nasa taka an beih mêk chhan turin nang, Mizo nula, nang pawh Mizo tlangval i ram leh hnam hian RING TAKIN a au ta che a ni.
(He thu hi CYMA President kalchhuak ta Pu Lal Chungnunga’n YMA Gen.Conference, Kolasib a thu a sawi atanga lak a ni.)
KUM DIK TAK SAWI A THA
Mizote hi kum kan nghah hle a. Kan pian kum dik tak bakah hian, School kum, Ration card kum, driving licence kum, Service kum leh infiamna kawnga khelhna tur a zira kumte etc. kan nei a. Hei hian thui takin kan zia a tarlang a ni. Heti tak maia mi pakhat pawhin kum kan nei hrang nuaih mai hi eng emaw laklawh thil leh tihsual palhte chu lo awm ve bawk mah se, a tam ber hi chu hre reng chunga kan tih sual luih, kum kan ziah danglam avanga ham thatna kan hmuh theihna tur emaw a ni tlangpui thin. Hei hian mahni hmasial kan nihna a tarlang a, Mizo hnam lo la awm zel turah zirtirna tha lo tak tuhin, rah chhe tak a chhuah mek niin alang a ni.
Thil danga kan rinawm leh rinawm loh chu thu dang ni se, kan kumah pawh kan rinawm loh chuan thil danga rinawm tura in zirtir leh inbeisei chu a harsa hle ang. Tunah pawh hian sorkar hnathawk zingah an kum an ziak dik loh avanga pension hun tawh tak si, service la ngah viaute pawh eng emaw zah an awm. Tam tak chu hre reng chunga tilui an ni ang a, tamtak erawh a ziaktuten duhsaknaa ngaia an lo tihdanglamsak leh an ni pawhin a pawina leh pawi lohna pawh hre chuang lo va an lo pawm liam ve mai maite pawh a awm bawk ang. Indem vak hleihtheih a nih loh laiin a dem awm ber lai chu hre lo va lo tisualtute pawhin an hriat tawh hnuah tal chuan tidik ta sela, a dik lo tih hre reng chunga pawm tlat hi a dik lo lian ber chu a ni zawk.
Infiamna chungchangah pawh tun hma atangin kum bithliah awm ang chiah kan fair lo hle tih chu infiammite hi a hre chiangtu ber an ni a. A bul atanga dik lo taka ti chunga thianghlim taka infiamna kalpui tum hi chu tui nu thal fim tum ang deuh chauh a ni. A thal tur ber a nut miau chuan a thalna lam chu eng pawh hmang ila a nu sa tawh hrim hrim. Dik tak leh fel taka ti tur chuan a to bul a dik a ngai. Kum bithliah awmah kum dik lo kan inhnim phum avanga lawmman pakhatna lakte hi thil zahthlak a ngaih tur a ni dawn lawm ni? Exam-naa entawna pass a, pakhatna hial nih hi a ropuiin a zahawm em ni, hengte nen hian engnge a danglamna? Heng kum dik lo chunga kan teltirte rilruah hian engnge kan tuh a, engnge kan zirtir? Thil tha leh hmasawnna kawngah an rilru a hruai miah lo vang. Eng ang pawhin lo puitling se, pawisak neih lohna, sorkar dan leh hraite palzut hreh lohna leh mahni inthiam tlatna kan tuhsak dawn a sin. Infiamna kawngah pawh hian lawmman latute an ropui a, chawimawi an phu em em laiin, dik loh avanga lawmman laksak leh ngai nihte hi thil zahthlak leh mualpho thlak, infiamna khawvel titawptu a tling.
Mizote hian kan zir tur pawimawh tak chu khawiah awm ila, eng pawh ti dawn ila, kan kum zat dik tak nih ngam hi a ni. Kan kumin min hnawl a nih chuan hnawhchhuah kher kan nghak tur a ni lo, mahnia inthiarfihlim ve mai tur a ni. Mahni nih lohna puia lan ropui ai chuan mahni nihna ang anga lan ngam hi a ropui zawk. Hei hi kan hmasawnna pawimawh ber pawh a ni.
( He thu hi Article awm tho mahse tunlaiin Under 17 leh Under 13 Football tournament khel turin kan inbuatsaih mup mup bawk nen, thahnemngaih thil ah ka han thai lang hram a ni e. Editor.)