1984 hnua a vawi khat nan Asia khawmualpuia football thiam bik ram 16-te inelnaah India a tel a. Mualphothlak takin Asian Cup atangin tla mah se Indian football tan hmasawnnaa ngaih a ni a, khawvel thlirin India a sang lo hle tih a chiang.
Tunlaia Indian footballer langsar leh talent nei tha bera ngaih Sunil Chhetri chuan Indian football chhungril a hmuhin manganthlak a tih thu a sawi a. Delhi tlangval kum 26 mi hian football ngaihsan lohna United States-a Major League Soccer team Kansas City tan khel mekin, khawvela mihring tamna ber dawttuin khawvel el tura football-a tlakchham a la ngahzia a hmu.
Chhetri hian Qatar khawpui Doha-a khelh Asian Cup-ah India tan goal hnih thunin, Bob Houghton-a team-in Group C-ah South Korea, Australia leh Bahrain awmpuiin an tlawm chiang hle vek a, goal thum khung vein 13 an chhuah.
Asian Cup khel tura an inbuatsaih laiin Indian team-in India an chhuahsan a, Dubai leh Portugal-ah inpuahchahna tournamet an hmachhawn a. Eng dang vang ni lovin India ram chhunga training-na hmun mumal pakhat mah a awm lo vang niin a ngaih theih.
"Kan ram hi mipui maktaduai 1.2 awmna angin kan sawi a, ram lian ni mah se traning-na hmun pakhat pawh a awm lo. Inelna mumal awm si lovin inbuatsaih nan thla ruk, thla nga, thla li kan hmang a, lungchhiatna tawp a tling.
"Qatar-ah kan kal a, ram te reuh te a ni a, kan rama football khelmual kan neih that ber aia tha stadium sang chuang a awm a. A manganthlak em em a, mahse, hei hi kan dinhmun tawn mek chu a ni si a ni," Chhetri chuan a ti.
June 2006 atang khan kum 31 coach nia hun lo hmang tawh kum 63 mi Houghton ruaiin, Indian football-in sum a sen tam phain a chungah beiseina pawh a nei sang a. Mahse, kum li leh a chanve hnuah pawh Fifa ranking-ah 144-na a la luah tho va. Englishman Houghton nge dem tur Indian football tih pawh hriat harsa a ni.
Champions League final khel theia Swedish club Malmo (1979) lo hruai tawh Houghton chuan : "Coach ka nih tawhnaah hian nuam ka ti em em thin a, mahse, tuna mi hi chu a hautak ber a ni," tiin a sawi.
Fifa president Sepp Blatter chuan kum 10 hnuah chuan India chu World Cup thleng thei mai tura a ngaih thu a sawi laiin, khawvel el tura inkhelhna hmunhma tha a tlachham hlawm tawp erawh chu mak a ti a. India hian sumdawnna leh thil dangah thiltihtheihna nasa tak nei a ni tih chiang taka a hmuh avang erawh chuan, cricket atchilhna ramah football-in tun ai hian hmun chang thuk hret se awmzia a nei ang tih a ring hle a ni.
India hi tun hma chuan football-ah ram hmuhsitawm tak a ni bik lo. 1854 khan Asian leilungah a lo inkhel daih tawh a, 1954 khan Asian Games-ah gold medal lain 1956 Olympics-ah semifinal a thleng a, 1950 World Cup-ah pawh Asia khawmualpuia team tha bera ngaih a nih avangin sawmna a dawng hial a, mahse, tunah chuan khang hunte kha hman lai an chang zo ta.
Mahse, mi hausa tamna India-ah football a la thi bo bik lo. All India Football Federation chuan thla kal ta khan sponsor hlu tham tak a hmu a. IMG Worldwide and Reliance chuan kum 15 chhung atan dollar maktaduai 150-in a sponsor dawn a. Reliance hian engkima Indian football hniam lutuk chhanchhuah duhin sum hlawm lian a thap a, sum a pek tur hmang hian football inrelbawlna fel tawk lo zawi zawia siam that a, hmasawntir a, tihlar a, India ram pum huapa kalpui a, professional kalphunga a bulthuma bultantir leh a duh a ni.
World Cup chu sawi loh 2019 Asian Cup thleng turin India a inpeih ang em tiin Asian Football Confederation President Mohamed bin Hammam an zawt a. Ani chuan dilna thlen ta se, pawmsak tur chuan hna an thawh nasat a ngai ngawt ang. Vawiina intenational football standard kan kalpui mek umpha turin tuna an hmunhma neih mek hi an chei that hle a ngai dawn a, tichuan India a inpeih thei chauh ang, a ti.
Football-in hmun chang thuk lo hlea ngaih ni mah se, kum kal ta World Cup kha India rama mipui maktaduai 110 velin an ena chhut a ni thung a. Chuti a nih chuan khawvel ram malah India aia World Cup en nasa an awm mang lo.
Chutih laiin India-ah chuan talent awm mah se, chher puitlinga khawvel el turin khelmual tha a awm lo va, training-na hmantlak takngial pawh a awm chuang lo. International level inkhel thlenna tlak stadium pakhat pawh la nei lo hian football-ah hmasawn zawngin ke a pen thei ang em tih hi ngaihtuah tham tak a ni