Mizote hian kan lai ah hming tawpah mipa leh hmeichhe nihna(gender) tihlang theitu I leh A kan dah thin a. Khawvela hnam heti zozai zingah pawh hetianga mipa leh hmeichhe hriat hranna hmang awm chhun kan ni hial awm e. Hnam dangte erawh chu an hming sak dan phung hre sa lote tan chuan hmeichhe hming leh mipa hming a hriat hran theih ngai loh a ni.
Mizote chuan kan ran vulh, ui, zawhte, vawk, bawng te chenin an hming kan phuahsak a nih chuan Sena, Dumi, Rangi titen I leh A telh kan bang chuang lo va. Mihring hming pawh a phelin sawi mah ila, a tawpa I/A kan telh thin avang hian a chiang em em tho thin. Hming tawpa I/A kan dah hian mipa leh hmeichhia kan hriat hran theihna mai piah lamah pawimawhna tak kawng thum a nei a. Chungte chu a mal te tein i lo chhui thuak thuak teh ang.
(1) I/A sang chhum hmaka kan lam rik hian, eng thil emaw neitu(owner) an ni tih a kawk thin a. Entir nan, “Buanga ui ka hmu” tiha A hi sang chhum hmaka kan lam chuan, ui chu Buanga ta a ni tih a kawk nghal a. A hi kan thluk hniam erawh chuan ui, a hming Buanga ka hmu tih a kawk hlauh thung.
“Russia-a kan zin tum khan Leo Tolstoy in kan tlawh a.” tia ziah ni ta se, Leo Tolstoy-a hming lo hre sa lote chuan Leo Tolstoy In chu eng In nge tih reng an hre dawn lo va. Mihring in a nih ring teh reng pawh ni se, hmeichhia nge mipa tihah an la buai tho vang. Chuvangin, hnam dang hmingah pawh mipa leh hmeichhia hriat hran theih nan I leh A belh ve ngei chi a ni a. Tin, eng thil emaw neitu an ni tih a fiah nghal nan, ‘Leo Tolstoy-a in’ tih ngei tur a ni.
(2). I/A sang chhum hmaka lam rik hian a titu(doer) nihna a kawk tel thei bawk a ni. Entir nan, “Liana sah hliam a ni” tiha A hi sang chhum hata kan lam chuan, Liana’n mihring/ran a sat hliam tihna a ni a. Liana tiha A hi thluk hniam a nih erawh chuan amah Liana chu an sat hliam tihna a ni daih thung. Sport column-ah, “Beckham ball pek, Ronaldo thun kha a la mawi ber mai” tih ni ta se, Beckham leh Ronaldo te hre sate tan pawh Mizo bengah chuan a chhumbung riau va, a la hre ve lote tan lek phei chuan thlasik mumang ang ruai a ni ngei ang. “Beckham-a ball pek, Ronaldo-a thun kha..” tih a nih erawh chuan mipa an ni thu te, ball petu leh a pet goal-tu te a chiang nghal kuar a, bengah a lut mam zat mai bawk a ni.
Hetiang hian hminga I leh A telh loh hian hriatna zau lo deuhte tan buai theihna a awm phah theih bakah awmze hrang a neih daih theih thin avangin hnam dang hming kan sawi leh kan ziah chang pawhin kan sawi tak anga a neitu an nihna te, a titu an nihna te leh an inthlun zawm dan te a chian zawk theih nan mathei lova I leh A ziah lan ngei hi a tha a ni. A changkang lova ngaih ngawt chi pawh a ni lo.
TV, radio, ni tin chanchinbu, magazine, leh veng chhung YMA chanchinbu-ahte hnam dang mi larte chanchin leh thiltih an ziah leh an puan changin an hminga I/A telh belh chuang si lova an hming tawpa tel sa I/A ring nghalin, ‘Hemamalini’n Hawng’ tih te, ‘Brian Lara’n Pakistan Hneh Beisei’ tih te, ‘Barak Obama’n Nobel Peace Prize Dawng’ tih te a ni thin a. Hemamalini-in, Brian Lara-an, Barak Obama-an tia ziah/puan hi kan lo hman \hin dan kumkhua a nih bakah a chiang ber bawk. Tin, TV chanchin tharah mipa emaw, hmeichhia emaw sawi nan (thluk hniama)‘-in’ tihfai vek ching an awm thin a. -In tih hi hmeichhia leh mipa hminga kan belh thin in/an tih nen a hawrawp a inzah chiah tho va. Chuvangin, ‘Larsap Lakhera-an’ tih emaw, ‘Sonia-in’ emaw tih hi a tluka chiang a awm chuang lo va ni. Tin, an hminga I/A telh ve ngai lo Zo hnahthlak unaute hming kan sawi leh kan ziah chang pawhin, ‘J.Vialua-an, Ruotmawi-i, S.Ngodei-in tih mai hi hmeichhia/mipa, a titu leh a neitu an nihnate tichiangtu a nih avangin a fuh zawk fovin bengah a lut a mam zat nge nge \hin a ni.
Khawvel hmun tinah mi hming \hate hming chawia eng thil emaw hming phuah hi an ching vek hlawm a. Eiffel Tower, Kennedy Space Center, Walt Disney Land te an ti a. Amaherawhchu, an hming vuahte ta nia ngaih theih turin aposthrophe S (e.g, Eiffel’s Tower) an telh ngai hauh lo thung. Zoram chhungah ngei pawh mihring hming chawia phuah Peter Street, Mary Joan School, Johnson College tihte pawh an hming chawite ta anga lang theiin an hmang ngai bik lo. A neitu leh a dintute hming chawia phuah a nih erawh chuan, Zohmingi’s Boutique, Aunty’s Kitchen, Veiwy’s Beauty Concept titein (’s telhin) an ziak ve mai \hin.
Zabanga High School, Hrangbana College, Saikuti Hall tihahte pawh hian mahni kutkawih liau liauva thil dintuten anmahni hming chawia an phuah anga I leh A te kan telh thin avangin a kawh a dang daihin a dik hlel tlat thin. Pu Hrangbana khan college din nan sum leh pai \hahnem tak a seng ngei a, ama ta bil erawh a ni hauh si lo. Chuvangin, khawvelin a chin dan angin a neitu nihna tilang kher lovin, Zabang High School, Hrangban College, Saikut Hall tih mai pawh ni se, an hming chawia phuah a nih tu’n ka hai hauh chuang lo vang a, sawisel bovin a dik chiah bawk ang. Lawngtlaia Dokulh Hall te pawh saw, amah Dokulh-a hmingah A a tel loh avangin A telh loh hi a dik dan chu a ni hrim hrim a. Dokulha Hall tia kan sawi talh thin pawh hi kan ngaihtuah chian loh vanga kan tihsual a ni.
Lianmawi Tailoring, Sang Sang Travel, Mosia Store tih angah te, JL Cinema, LV Arts, 3J Offset tih angte hi chu a neitu hming ni kher lovin tu hming emaw chawia phuah a ni thei a. Chuvangin, a dik chiah tho va. Hauva Building, Hrangbana Workshop, Ropuii Tailoring tih tea I/A telh a ni hi chu a dintute ngeiin anmahni hming an chawina a nih avangin a dik chiah bawk a ni.
Sawi tak anga hming tawpa I/A kan telh hian awmze hrang hrang a neih theih \hin avang hian a hman danah pawh kan fimkhur thiam a pawimawh hle a. Zo hnahthlak unaute hming leh hnam hrang hrangte hming an sawi leh ziah chang pawhin Mathaia, Petera, Mari, Sari tia I/A kan ziah zawm anga ziah zawm kher lovin Mizote benga a luh mam zawk nan leh a awmzia a dik zawk theih nan I/A emaw, In/An emaw te hi hyphen nena hman kawp zel a pawimawh tak zet a ni.