Thing phen a\angin:
Keini hi sawi loa kan awm reng mai chuan, lungte tal a au chhuak dawn si a ti theitu (thu leh hla lamah - kan vengah chuan Ngawireng Pawl ang chi) an ngawih tak rengah chuan, kei, Lungte nia inngai hi ka au chhuah mai loh nakah!- Pu Chawia teho tuk\huan ei chu a tui loh phah deuh mai thei.
Kan thupui han en khian chhiartu tam zawk ngaihdan a ni lo nghal viauin ka ring. Amaherawhchu, chhungrilah hian ruahthimpui sur tur in \ham ang ut ut hian min tur ut ut mai si a. Sazu pawh meikhu a kan ur tlat chuan a hletah a rawn tlan chhuak nge nge \hin ang mai hian min ur chhuak ve ta niin ka inhria, tling lo inti tak chungin ka rawn tlan chhuak e min lo vawthlu em lo ang chu maw!
A khawkrawklai:
Kan hriat \heuh angin kan pi leh pute hunlai khan, hmeichia leh mipa tihtur/tihawm chi hi an thliar nasa em em a. Eirawngbawlte hi mipa tihturah an dah ngai lo hrim hrim a nih hmel. Pa ber tapchhaka a thutlai pawhin,’Nu-i, i bai chhuan a liam’ tiin nu hman lo chung chung a ko hram zel an ti a nih kha. Pa ber kha a thatchhiat vang a ni lo a, hmeichhe hna a nih avangin tih a tum lo mai a ni. Chutih rual chuan mipa tihtur ang chiah chuan an nu hi a phut lo mai pawh ni loin, a tih ve a phal lo hial zawk ang. Ram lam leh in lama mipa leh hmeichhe tih tur an thliar hrang hrangte chu ngaihtuah chhunzawm atan dah phawt ila.
Infiamna lam han thlir leh lawk ila; Hmanlai chuan hmeichhia an inbah (inkawibah) a, mipa an inhnawk \hin. Kawi hmanga infiamna a ni ve ve, mahse, hmeichhiain an hmandan leh mipain an hman dan erawh chu a dang daih a ni. A hmangtute an in an loh avanga a infiamna hming khi danglam ni loin, a infiamna kalhmang a danglam vang zawka a hming hi danglam zawk a ni tih kan hriat tlan \heuh a rinawm. Kan nu leh pate hunlai velah pawh hian hmeichhia tlem a in-ti-pa(Patil ang chi) te hi chu mipa inhnawknaah hian an tel ve zauh zauh a ni awm e. Hmeichhia ni si, mipa zinga a tel ve avang khan a inbah a ni chuang lo a, a inhnawk ve mai a ni. Chutiang bawkin mipa \henkhat hmeichhe inbahna a an va tel ve kha an va inhawk ni loin, an va inbah ve mai a ni. Sawi tur a tam thei awm e, mahse a chiang thawkhat turah ngai leh phawt ila.
Kan hriat phak ve chinah pawh, kan infiamna lar tak chu, rubber band hmanga infiamna hrang hrangte, marble hmanga infiamna hrang hrangte (mipa tan inperhluh chhiar, in bikhur thur, a-gaia etc.hmeichhia chu an in boli \hin emaw ni, tum sawi, chhek last tihte khan in lung a ti leng ve em aw?) kha han ngaihtuah ila. Mipa chu rubber band hmangin kan inkahthlak, inchhemdelh etc.(Sawi duah lo mai ang, lung a leng dawn tlat- Amara inkahthlak thiam \hinzia kha aw!) laiin hmeichhia chu an in rubber zuan (Moto-saikal an ti a maw ni) thung a ni. Keini ang rualah chuan kan inthliar em em lo nain hmeichhe tih ang tih ve kha mipa tam zawk chuan pa lo riauin kan hre tlat a, kan tel tam lo khawp mai. Ama’rawhchu, hmeichhe in rubber zuan naa mipa an va tel ve khan an va in rubber zuan ve mai, an va in kahthlak kan ti hram lem lo (ni miau hek lo le).
Tawktarh:
Kan thupuiah lut dawn tawh ila, tunlai kan mithiamte leh mimirin kan sawi danah chuan, ‘Mipain puan an veng a, hmeichhiain puan an bih’ tih hi a ni. Thu dik chiangsaah kan ngai a, kan pawm thlap a, sawi sawi ngaiah pawh kan ruat lo a ni mai thei. Hmeichhe thenkhatin ,”Puan ka veng” an tih chang hian, “Hmeichhiain puan an veng ngai lo, an bih \hin” tih tawngkam hi an dawn fo chu a ni.
Dictionary of the Lushai Language (Pu Buanga Dictionary kan tih mai, kum 1940 a siam) in Puan bih chu ‘to wear a cloth with one end fastened tightly below the armpits across the breast and the back and the opposite edge hanging down. This mode is adopted by women when convenient’ a ti a. Puan veng chu ‘to gird round the waist (as cloth), .to wear round the waist(as cloth) a ti leh mai a ni.
Zo\awng Dictionary- R.K. Ngurchhawna, Rev.Z.T.Sangkhuma leh Upa Lalzuia Colney-te \hian hoin kum 1997-a an siamah chuan Puan bih chu ‘ Puan sin, puan silh, puana intuam, hmeichhe puan din dan, hmeichhe puan veng, kawng aia sanga tantir. Mizo hmeichhiain puan an bih \hin’ a ti ve bawk a ni.
A puak ta:
Pu Buanga dictionary a\anga kan en chuan, puan bih chu, “Zakhnuaia kal pheia hnute khuh a taksa vetkuala puan an sin \hin hi a ni . Hetiang(mode) hian hmeichhia ten an ti \hin” a ti mai a. A ti \hin tu chu tu pawh nise, a sawi tum zawk chu a tihdanphung (mode) zawk khi a nih hmel. Puan veng pawh kawng a puan veh/bah kual sawi nan a hmang leh mai a ni. Mipa an ni emaw hmeichhia an ni emaw kawng a puan an veh kual chuan an veng a nih mai hmel.
Pu R.K.Ngurchhawna te \hian ho dictionary han en pawh khian, hmeichhe puan din/ven dan ti tein puan bih chu an hrilfiah leh bawk a ni. A dan (mode) zawk hi an sawi tum lam chu a nih hmel zawk viau a ni.
Mizo \awng dik leh dik lo teh nana kan hman lar tak Bible han thlir tel hram ila; Isaia 32:11 ah chuan, “Hmeichhe awm mai mai te u khur rawh u, mi ngaihsamte u mangang takin awm rawh u, inhlip ula, saruakah insiam ula, in kawngah te chuan saiip puan veng rawh u” tih kan hmu a ni.‘Mizo hmeichhiain puan an bih \hin’ tih lai khi a pawimawh khawp mai. |hin tih hi hun kal liam tawh sawina a ni chu kan ti thei vek kher lo ang. Amaherawhchu, mizo hmeichhiaten puan an bih \hin tihah hi chuan hun kal tawh sawi nana hman niin a lang.
He thu hi hnial hrat vang hrim hrima ziaka min ngai pawh chhiartute zingah kan awm mai thei. Amah- erawhchu, dik zawk ni a ka hriat avang leh \hangthar zawk leh naupang zawk ten puan bih awmzia an hriat theihna a nih beisei a ziak ka ni e.
Hla do:
Hmanlaia mizo hmeichhia ten an tih \hin dan kha tunah chuan a \ul tawh kher lo a, mipa tihdanin an kawngah an veng ve tawh a ni mai a, an bih kan lo tih sak hram hi a \ul lem emaw ni le; Kekawr tlawn/tluan an hak pawhin kekawr a ha kan ti mai a, kekawr a feng kan ti hram lem si lo a. A tawp nan chuan, “Mizo hmeichhiaten puan an bih \hin a, tunah hi chuan an veng ve tawh” tiin kan tlip ang e.